Speciale medicatiepoli voor transplantatiepatiënten

Ziekenhuisapotheker Midas Mulder in gesprek met een patiënt. — Midas Mulder

Hoe ben je transplantatie-apotheker geworden?‘

'Na mijn opleiding tot ziekenhuisapotheker kwam ik in dienst van het Erasmus MC. Daar zijn op iedere afdeling een ziekenhuisapotheker en een apothekersassistent betrokken bij de patiënten. Sinds 2019 adviseer ik patiënten op onze speciale medicatiepoli voor transplantatiepatiënten.'

Wat is de meerwaarde van de medicatiepoli?

'Transplantatiepatiënten worden steeds ouder en krijgen te maken met andere aandoeningen. Het aantal medicijnen neemt toe en vaak zijn ze bij meerdere artsen onder behandeling. De kracht van de apotheker is om naar het hele medicijnpakket te kijken. We geven advies over welke medicijnen wel en niet met elkaar samengaan en welke bijwerkingen mogelijk komen door de medicatie. De interdisciplinaire samenwerking werkt ook voor artsen goed. Ze kunnen zich meer concentreren op de kwaliteit van het orgaan en het behandelen van complicaties. De apotheker zorgt ervoor dat patiënten goed met hun medicatie omgaan en geen onnodige medicatie gebruiken.’

Hoe reageren de transplantatiepatiënten?

'Als patiënten naar het ziekenhuis komen voor de jaarcontrole, ga ik met ze in gesprek over hun medicijnen. Soms zijn ze in het begin wat terughoudend, maar meestal zien ze het belang er wel van in tijdens het gesprek. Transplantatiepatiënten gebruiken veel medicijnen en de zorg is complex. Sommige patiënten moeten wel 10 medicijnen op een dag nemen. Zelden kijkt er een apotheker mee. Patiënten maken dan soms zelf een schema, bijvoorbeeld om de 2 uur een pil. Het scheelt veel als je dit samen bespreekt en het zo lukt om het aantal momenten terug te brengen naar 2 of 3 keer per dag. Of dit kan, is voor elke patiënt anders, ik geef altijd advies op maat.’

Waar let je speciaal op bij deze groep?

'Het valt me op dat de meeste transplantatiepatiënten erg dankbaar zijn en niet klagen. Ze accepteren veel en melden niet altijd hun bijwerkingen. Vaak denken ze dat er niets aan te doen is, maar dat klopt niet. Mogelijk verdragen ze een ander medicijn beter. Het is daarom belangrijk om hen naar die bijwerkingen te vragen. Wat me opvalt is dat veel patiënten na een transplantatie migraineklachten krijgen. We vermoeden dat dit komt door de afweerremmer tacrolimus, het meest voorgeschreven medicijn na een transplantatie. Veel patiënten bespreken dit niet met het behandelteam, dit terwijl ze hier veilig een behandeling voor kunnen krijgen. En verder kijk ik of er medicijnen zijn die kunnen worden afgebouwd. Patiënten krijgen na de transplantatie standaard maagbeschermers. Als er geen indicatie is, kunnen ze er na een jaar vaak mee stoppen. Vroeger werden ze vaak langer gegeven.’

Hoe uniek is dit initiatief?

'Tot nu toe zijn we de enige in Nederland. Een ziekenhuisapotheker in het UMCG in Groningen is iets vergelijkbaars aan het opzetten voor patiënten na een niertransplantatie. Binnenkort loopt deze collega met mij mee. Ik zou het natuurlijk geweldig vinden als nog meer centra op deze manier transplantatiepatiënten gaan begeleiden.'

Hoe is het financieel geregeld?

Er is helaas nog geen adequate financiering voor deze medicatiepoli. Het zou erg helpen als het ministerie van VWS en zorgverzekeraars hierover willen meedenken. Ons initiatief maakt duidelijk dat er veel geld te besparen is. Op deze manier is eerder te signaleren dat bepaalde medicijnen niet (meer) nodig zijn of de dosering aangepast kan worden. Ook bijwerkingen kunnen sneller herkend worden.’

Welke plannen heb je voor de toekomst?

'Nu focus ik me op patiënten met een donorlever. Een grote wens van mij en mijn collega's van het Erasmus MC is een medicatiepoli voor alle transplantatiepatiënten. Daarnaast sluit ik me graag aan bij initiatieven op het gebied van e-health. Met het team hebben we patiëntenfilmpjes gemaakt met uitleg over medicatie. We denken na over een app, waarmee patiënten en artsen snel inzicht krijgen in bijwerkingen.'

Wat is je tip aan collega's die ook zo'n poli willen opzetten?

'Wil je ook een medicatie-poli voor transplantatiepatiënten starten? Dan mag je altijd contact met mij opnemen. Ik kan je op weg helpen. Schroom ook niet om als behandelteam zelf contact op te nemen met apothekers in je eigen centrum om te bespreken wat er mogelijk is.'

> Stuur een e-mail aan Midas Mulder

Meer ervaringsverhalen lezen

DCD-hartdonatie in Nederland: een nationaal succes

Ruim twee jaar geleden vond in Nederland de eerste harttransplantatie afkomstig van een DCD-donor plaats. Hartdonatie bij DCD-donoren heeft veel extra transplantaties opgeleverd, waarbij de resultate… Lees verder

'Een bedankbrief maakt de cirkel rond'

Nabestaanden van een orgaandonor vinden het vaak fijn als ze een bedankbrief krijgen van de ontvanger. Dat weet orgaandonatiecoördinator Janneke Vervelde (LUMC) als geen ander. Zij was één van de … Lees verder

'Met het kindprotocol heb je snel alle feiten op een rijtje'

Nikki Duijst is orgaandonatiecoördinator in het UMCG Groningen. Net na haar inwerkperiode kreeg ze te maken met een orgaandonatie bij een kind. Ze vond het fijn om dan het protocol Kind als donor … Lees verder

Advies op maat: medicatie-poli voor transplantatiepatiënten